Dziś w Sali Kolumnowej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego odbyła się konferencja prasowa inaugurująca program. Również od dziś do 7 marca gminy mogą już składać wnioski konkursowe.

W konferencji uczestniczyli: marszałek Jakub Chełstowski; poseł na Sejm RP Wojciech Saługa; wicemarszałek Województwa Śląskiego Łukasz Czopik; przewodniczący Sejmiku prof. Marek Gzik; radne Sejmiku, przewodnicząca Komisji Środowiska i Gospodarki Wodnej Katarzyna Stachowicz i Iwona Jelonek. Gościem konferencji był Andrzej Guła, współzałożyciel i jednocześnie lider Polskiego Alarmu Smogowego.

- Kwestie związane z ochroną powietrza i koniecznością wyeliminowania smogu traktowane są przez zarząd województwa priorytetowo, zwłaszcza, że przez dekady byliśmy regionem, który borykał się z szeroko pojętymi problemami ekologicznymi. Mamy jednak podstawy, aby patrzeć w przyszłość z optymizmem. Nasze województwo jest jednym z liderów programu „Czyste powietrze”, którego ideą jest wymiana źródeł ciepła na przyjazne środowisku naturalnemu, realizujemy uchwałę antysmogową, przyjęliśmy także program Zielone Śląskie rozpisany do 2030 roku, a jego podstawowym założeniem jest swoista ekologiczna transformacja Śląska. Chcemy być regionem zielonych technologii. Marszałkowski Program Poprawy Jakości Powietrza jest kolejnym etapem przywracania świadomości ekologicznej. Stawką jest nasze zdrowie i życie, bo redukcja smogu przełoży się na mniejszą zapadalność na choroby płuc i układu krążenia, które są dziś plagą cywilizacji. Być eko oznacza być zdrowym i dłużej cieszyć się życiem. Dokonajmy tego wspólnie – zachęca marszałek województwa Jakub Chełstowski.

Budżet Marszałkowskiego Programu Poprawy Jakości Powietrza w 2023 wyniesie 5 mln 700 tys. zł. Gminy na poprawę jakości powietrza mogą ponadto dodatkowo uzyskać 7 mln zł ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach.

- Kryzys energetyczny nie może być pretekstem do obniżania norm jakościowych paliw. Nie możemy palić „byle czym”, jak odgórnie próbuje się nam to sugerować czy wręcz zalecać. Uchwała antysmogowa jest co prawda prawem lokalnym, ale w praktyce jego egzekwowanie ma sprawić, że będziemy zdrowsi. Uchwała antysmogowa nie jest skierowana przeciwko ludziom i węglowi. To zapis, który ma w praktyce walczyć ze smogiem. Cel mamy wspólny, wszyscy chcemy cieszyć się pięknym, błękitnym niebem – zaakcentował poseł RP Wojciech Saługa.

Przewodniczący Sejmiku, prof. Marek Gzik zaznaczył w swoim wystąpieniu, że ekologiczne programy, które realizowane są województwie, mają być kapitałem zdrowia dla kolejnych pokoleń.

- Ważna jest profilaktyka. Jeśli spojrzymy na statystyki, z jakich miejscowości pochodzą pacjenci trafiający na oddziały Śląskiego Centrum Chorób Serca w Zabrzu, zobaczymy, że to właśnie są te miejsca, gdzie jakość powietrza pozostawiała bądź pozostawia wiele do życzenia. Rachunek zdaje się być prosty, czyste powietrze to zdrowszy człowiek i mniejsze koszty konieczne na leczenie. Dbajmy więc wspólnie o nasz Śląsk – dodał prof. Marek Gzik.

- Co minutę umiera 13 osób wskutek chorób wywołanych złym stanem powietrza. Często nie zdajemy sobie sprawy, jak duże znaczenie ma to, czym oddychamy. Walka o czyste powietrze jest batalią toczoną o nasze życie i zdrowie. W myśl znanej prawdy, że lepiej zapobiegać niż leczyć – zaapelowała podczas konferencji radna Sejmiku Katarzyna Stachowicz, przewodnicząca Komisji Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Obecny na konferencji Andrzej Guła, lider Polskiego Alarmu Smogowego zwrócił uwagę na postęp jaki poczyniło Województwo Śląskie względem poprawy jakości powietrza.

- Dziś Śląsk jest liderem programu „Czyste Powietrze”. To tutaj wymienia się najwięcej „kopciuchów” na ekologiczne źródła ciepła. Małopolska, która tak dobrze sobie radziła, ale wstrzymała realizację swojej uchwały antysmogowej spadła w tym rankingu na miejsce piąte. To wystarczy za komentarz. Województwo Śląskie jest konsekwentne w swoich działaniach i za to należą się samorządowi słowa uznania – powiedział Andrzej Guła.

Program będzie realizowany w oparciu o dwa konkursy. Pierwszy z nich to Marszałkowski Konkurs „Inicjatywa Antysmogowa”. Środki na jego realizację zabezpieczono w budżecie Departamentu Ochrony Środowiska, Ekologii i Opłat Środowiskowych i wynoszą one 5 mln zł. Będą one przeznaczone na realizację zadań wspierających gminy i służby kontrolne w działaniach na rzecz poprawy jakości powietrza, a także na działania polegające na wymianie źródeł ciepła w budynkach użyteczności publicznej.

Kolejnym przedsięwzięciem będzie Konkurs „Gmina pełną piersią”, który podobnie jak „Inicjatywę Antysmogową” zrealizuje Departament Ochrony Środowiska, Ekologii i Opłat Środowiskowych UMWŚ. Na ten cel trafią środki w wysokości 700 tys. zł i zostaną przekazane w formie nagród dla gmin na realizację zadań proekologicznych związanych z ochroną powietrza.

„Inicjatywa antysmogowa” jest konkursem adresowanym do gmin regionu zobligowanych do przestrzegania zapisów uchwały antysmogowej w zakresie ograniczenia niskiej emisji i zmniejszenia stężeń: pyłu zawieszonego PM10 i PM2,5, benzo(a)pirenu oraz dwutlenku azotu, a także ograniczenia emisji CO2.

W ramach komponentu w 2023 roku województwo udziela wsparcia na działania zmierzające do egzekwowania zapisów uchwały antysmogowej, a także wymiany źródeł ciepła w budynkach użyteczności publicznej. W ramach programu gmina może złożyć kilka wniosków o dofinansowanie, ale łączna wysokość dofinansowania nie może być wyższa niż 200 tys. zł na gminę.

Pomocą finansową zostaną objęte takie działania jak np. zakup narzędzi lub urządzeń do kontroli palenisk domowych, wymiana nieekologicznych źródeł ciepła na niskoemisyjne źródła ciepła w samorządowych obiektach użyteczności. W ramach realizowanego zadania obligatoryjnie muszą być rozpowszechniane informacje na temat finansowania zadania ze środków budżetu Województwa Śląskiego oraz informacje na temat przepisów uchwały antysmogowej.

Nagrody i wyróżnienia dla gmin muszą być przeznaczone na wydatki majątkowe lub bieżące na terenie nagrodzonej gminy. Środki muszą być przeznaczone na cele związane z ochroną powietrza i mogą w swoim zakresie obejmować w szczególności: zakupy, dotacje, roboty budowlane, usługi i inne.

Nagrodą będzie voucher w kwocie:

• I miejsce – 250 tys. zł
• II miejsce – 200.000 zł
• III miejsce – 150 tys. zł
• 2 wyróżnienia po 50 tys. zł.

To nie wszystko. Jest także plan rozszerzenia marszałkowskiego programu poprawy jakości powietrza o pakiet dla środowiska i czystego powietrza zawierający wszystkie narzędzia finansowe w ramach FESL 2021-2027 jakimi dysponować będzie UMWŚ w ramach projektu „LIFE Śląskie. Przywracamy błękit”. Uruchomienie środków z pakietu planowane jest na drugi kwartał 2023 roku.