W konferencji inaugurującej drugą edycję programu uczestniczyli marszałek Jakub Chełstowski, wicemarszałek Łukasz Czopik, przewodniczący Sejmiku Mirosław Mazur oraz radne Sejmiku Katarzyna Stachowicz, Iwona Jelonek i Alina Nowak.

„Poprawa jakości powietrza w województwie śląskim to jedno z najważniejszych wyzwań, które stoją przed władzami regionu. To nie tylko czyste powietrze, którym oddychamy, ale przede wszystkim troska o zdrowie i życie mieszkańców. Stąd przyjęta w 2017 roku i obowiązująca do dzisiaj uchwała antysmogowa, ale także działania, których celem jest wymiana starych i nieefektywnych instalacji grzewczych, których wymieniono w regionie ponad 154 tysiące. Jesteśmy liderem w walce o czyste powietrze w Polsce, a jednym z działań w tym zakresie jest właśnie Marszałkowski Program Poprawy Jakości Powietrza. Przed nami druga edycja konkursu „Inicjatywa Antysmogowa” z pulą środków w wysokości 15 mln zł na poprawę efektywności energetycznej budynków użyteczności publicznej, wymianę źródeł ciepła i wsparcie działań kontrolnych. Nagradzamy także gminy, które najlepiej radzą sobie z walką o czyste powietrze, w ramach konkursu „Gmina pełną piersią” z pulą nagród w wysokości 700 tys. zł. Wierzę, że te działania przyczynią się do poprawy jakości życia w naszym regionie” – podkreśla marszałek Jakub Chełstowski.

Marszałkowski Program Poprawy Jakości Powietrza stanowi wzmocnienie i rozszerzenie działań realizowanych przez Województwo Śląskie i mających na celu zapobieganie negatywnemu oddziaływaniu zanieczyszczeń na zdrowie ludzi i na środowisko, poprzez udzielenie gminom pomocy finansowej w formie dotacji celowej we wdrażaniu zapisów tzw. uchwały antysmogowej oraz działań realizowanych w ramach Programu Ochrony Powietrza.

„Przed nami wiele wyzwań związanych z poprawą jakości powietrza, ale najważniejsze jest podniesienie świadomości tego, że smog negatywnie wpływa na nasze zdrowie i życie. To od świadomości się wszystko zaczyna, bo oddychamy wszyscy tym samym powietrzem. Oprócz edukacji potrzebne jest jednak wsparcie finansowe, a możliwość współpracy samorządu wojewódzkiego i samorządów lokalnych jest szansą na realizację tych wyzwań” – mówił przewodniczący Sejmiku Województwa Śląskiego, Mirosław Mazur.

„Nie zatrzymujemy się w walce o czyste powietrze. Cieszę się, że województwo śląskie jest liderem w wymianie tzw. „kopciuchów”, ale wiemy jak wiele jest jeszcze do zrobienia. Edukujmy, sięgajmy po te środki bo walka o czyste powietrze to proces rozłożony w czasie” – tłumaczyła radna Katarzyna Stachowicz.

Program składa się z dwóch komponentów:

• konkurs „Gmina pełną piersią” – łączna pula środków wynosi 700 tys. zł.
• konkurs „Inicjatywa Antysmogowa” – z pulą środków dostępnych dla gmin w łącznej kwocie 15 mln zł.

„Program cieszy się dużym zainteresowaniem i cieszę się, że zwiększyliśmy pulę dostępnych środków z 5,7 mln zł do 15,7 mln zł. To krok w stronę poprawy jakości życia w regionie i troska o zdrowie i życie naszych mieszkańców. Zachęcam gminy do korzystania z tych środków” – mówiła radna Sejmiku, Alina Nowak.

„Te środki to szansa dla gmin na realizację niezbędnych inwestycji, ale odbiorcą tych działań jest każdy z nas. W województwie śląskim wymieniliśmy dotąd 154 tys. przestarzałych instalacji grzewczych, co ma ogromny wpływ na poprawę jakości życia w regionie” – tłumaczyła radna Sejmiku, Iwona Jelonek.

Konkurs „Gmina pełną piersią” to projekt skierowany do gmin z obszaru województwa śląskiego najlepiej radzących sobie z ochroną powietrza i wdrażaniem programu ochrony powietrza. Celem konkursu jest wyróżnienie gmin za realizację zadań związanych z ochroną powietrza w 2022 roku.

Łączna pula nagród w konkursie to 700 tys. zł (1. miejsce – 250 tys. zł, 2. miejsce – 200 tys. zł, 3. miejsce – 150 tys. zł oraz 2 wyróżnienia po 50 tys. zł).

Nagrodzone zostaną gminy, które wykażą najlepsze wyniki w następujących kryteriach:

• efekt ekologiczny (liczba zlikwidowanych pozaklasowych źródeł ciepła) osiągnięty przez gminę wynikający z realizacji programu ochrony powietrza,
• ilość środków przeznaczonych na działania związane z ochroną powietrza w gminie,
• działania edukacyjne związane z ochroną powietrza.

Środki przyznane za osiągnięcia na rzecz poprawy jakości powietrza, gmina będzie zobowiązana przeznaczyć na wybrane, dalsze działania w tym zakresie:

1. przeprowadzenie działań w zakresie zwiększenia efektywności energetycznej budynków użyteczności publicznej, polegających na realizacji (kompleksowej lub obejmującej poszczególne etapy) zaplanowanej przez gminę inwestycji, w ramach której dopuszcza się:
   1. wykonanie dokumentacji dotyczącej poniższego zakresu audytu energetycznego, dokumentacji projektowej, ekspertyz,
   2. modernizację wynikającą z przeprowadzonego audytu energetycznego,
   3. likwidację źródła ciepła na paliwa kopalne wraz z:
      • montażem źródła ciepła wykorzystującego odnawialne źródła energii (również magazynu energii),
      • podłączeniem do sieci ciepłowniczej,
   4. wymianę/modernizację instalacji CO i CWU,
   5. przebudowę systemów wentylacji i klimatyzacji w celach grzewczych,
   6. montaż systemów zarządzania energią;
2. zakup pojazdów niskoemisyjnych i zakup oraz montaż instalacji do ich ładowania.

Termin składania wniosków upływa 19 stycznia 2024 roku. Szczegółowe informacje dotyczące konkursu znajdują się na stronie powietrze.slaskie.pl

Drugim z konkursów jest „Inicjatywa Antysmogowa”. Konkurs ma na celu udzielenie pomocy finansowej gminom z obszaru województwa śląskiego w łącznej wysokości 15 mln zł, w formie dotacji celowej na działania wspierające zapisy uchwały antysmogowej oraz programu ochrony powietrza dla województwa śląskiego.

W ramach konkursu dofinansowane mogą zostać wyłącznie wskazane zadania:

• zakup dronów wyposażonych w kamery i systemy teledetekcyjne oraz badające skład dymu z kominów wraz z certyfikowanym przeszkoleniem personelu pilotującego, 
• zakup mobilnych laboratoriów z analizatorami zanieczyszczeń (pojazdy z napędem elektrycznym wyposażone w urządzenia do kontroli palenisk), 
• zakup i montaż w charakterystycznych lokalizacjach gminy tablic, wyświetlaczy LED w celu informowania mieszkańców o stanie jakości powietrza,
• przeprowadzenie działań w zakresie zwiększenia efektywności energetycznej budynków użyteczności publicznej, polegających na realizacji (kompleksowej lub obejmującej poszczególne etapy) zaplanowanej przez gminę inwestycji, w ramach której dopuszcza się:
  1. wykonanie dokumentacji dotyczącej poniższego zakresu: audytu energetycznego, dokumentacji projektowej, ekspertyz,
  2. modernizację wynikającą z przeprowadzonego audytu energetycznego,
  3. likwidację źródła ciepła na paliwa kopalne wraz z:
     • montażem źródła ciepła wykorzystującego odnawialne źródła energii (również magazynu energii),
     • podłączeniem do sieci ciepłowniczej,
  4. wymianę, modernizację instalacji c.o. i c.w.u.,
  5. przebudowę systemów wentylacji i klimatyzacji w celach grzewczych,
  6. montaż systemów zarządzania energią.

Kwota pomocy finansowej udzielonej gminie w ramach konkursu nie może być niższa niż 50 tys. zł i nie może przekroczyć wartości 250 tys. zł. Termin składania wniosków w konkursie upływa 12 lutego 2024 roku, a szczegóły dotyczące konkursu są dostępne na stronie powietrze.slaskie.pl

Warto przypomnieć, że od 1 września 2017 roku obowiązuje w regionie uchwała antysmogowa i zakaz spalania najbardziej szkodliwych paliw – miału, mułu, flotokoncentratów czy węgla brunatnego. Obecnie, na terenie województwa jest niedopuszczone użytkowanie instalacji, których eksploatacja rozpoczęła się przed 2013 rokiem, a kominki czy kozy powinny spełniać standardy emisyjne ekoprojektu.